Sporcu anemisi uzun zamandır gündemde olan bir konudur. Nedenleri arasında; mekanik travmaya bağlı olarak hemoliz artışı; gastrointestinal, üriner yolla kan kaybı ve terle demir kaybı; eritropoetin salınımının azalması; hemodilusyon; yetersiz alım gibi faktörler sayılmaktadır.
Bu nedenle hem oksijen taşınmasında rolü olduğundan, hem de ATP yapımında yer aldığından sporda performans açısından önem taşır. Demir eksikliği anemisi ise performansı bozabilir.
Yapılan araştırmalarda vitaminlerin egzersiz yapanlarda sadece insülin duyarlılığını azaltmadığını aynı zamanda egzersizin oluşturduğu oksijen radikallerini azalttığını ve egzersizin glukoz metabolizması üzerine yararlı etkileri olduğunu ve diyabetin gelişmesini azalttığını vurgulamışlardır.
Egzersiz sırasında kandaki glukoz düzeyi değiştiğinden insülin salgılanmasında da değişiklikler olur. Pankreasın diğer hormonu olan glukagon egzersizle birlikte artarak insülini azaltır. Sonuçta, sportif aktiviteler insülinin etkinliğini artırırlar.
Fe++, kan Hemoglobin düzeyinin artmasına paralel olarak kanın oksijen taşıma yeteneğini artırmaktadır. Kanda Fe++ düzeyi bu nedenle önemlidir. Fe++ düzeyleri spor yapmayan kontrollere oranla düşük, TDBK ise yüksek bulunmuştur.
Demir eksikliğinde, hemoglobinin azalması ve TDBK’nin artması sonucu, diğer klinik belirtilerin yanında, iş kapasitesi maks VO2 de düşer. Kadın atletler üzerinde yapılan bir başka çalışmada da demir depoları normalden %20 düşük saptanmıştır. Sporcu anemisinin nedenleri arasında hemoliz, hematüri, myoglobinüri, demir emilimi bozukluğu, terle Fe++ kaybı ve beslenme yetersizliği sayılabilir. Örneğin futbol, yüzme, atletizm, boks gibi ağır efor gerektiren sporlardan sonra hematüri sıklıkla görülmektedir.
Kaynakça
İlgi ŞEMİN, Muammer KAYATEKİN, Gülgün OKTAY, Semih SELAMOĞLU, FarukTURGAY, Şaban ACARBAY, Hamlt ÖZGÖNÜL, 8 haftalık antrenmanın futbolcularda demir ile ilgili hematolojik parametreler ve vücut kompozisyonuna etkisi, Spor Bilimleri Dergisi (4)3, 1993, 3-12
Cook JD. The ejfect of endurance training on iroıı metabolism. Seminars in Hematology 1994; 31: 146-154.
Sadun Temoçin, Beydağı, Hüseyin, Sport’s Anemia, Erciyes tıp dergisi, İstanbul Vol.17, Iss. 3, 1995:286-290
Yüksel Koçyiğit1, Mehmet Cüneyt Aksak2, Yıldız Atamer3, Ayfer Aktaş4, Ersin Uysal5, Antrene sporcularda C vitamini yüklemesinin demir ve demir bağlama kapasitesi üzerine etkileri, Klinik ve Deneysel Araştırmalar Dergisi, 2011; 2 (2): 175-180
Parr RB, Badman LA, Moss RA. Iron deficiency in female athletes. Physi Sports Med 1984;12(4):81–6
Wyngaarden JB, Smith LH, et al. Textbook of Medicine. Vol 1–2, Philadelphia:W.B. Saunders Company. 1992.
Yüksel Koçyiğit1, Mehmet Cüneyt Aksak2, Yıldız Atamer3, Ayfer Aktaş4, Ersin Uysal5, Antrene sporcularda C vitamini yüklemesinin demir ve demir bağlama kapasitesi üzerine etkileri, Klinik ve Deneysel Araştırmalar Dergisi, 2011; 2 (2): 175-180
Vejetaryen sporcular: Özel gereksinimleri, Dilek Ongan1 Gülgün Ersoy2, Uluslararası insan bilimleri dergisi, ISSN: 1303-5134, Cilt:9, sayı 1, 2012