Çinko esansiyel bir mineral olup optimal sağlık için günlük belirli bir miktarlarda alınması önemlidir. Aynı zamanda vücutta 300’den fazla enzimin fonksiyonu için gereklidir. Protein ve nükleik asit sentezi, gen ekspresyonu, DNA sentezi, enzimatik kataliz, hormonların depolanması ve salınımı, nörotransmisyon, hafıza ve görme, büyüme ve gelişme, tat ve koku duyusu gibi pek çok metabolik olaya katılmaktadır. Bu yazımızda çinkonun bağışıklık sistemine olan katkısından bahsedeceğiz.
Çinko, bağışıklık sistemini çok yönlü etkilemektedir. Doğuştan gelen bağışıklık hücrelerinin, nötrofillerin ve öldürücü hücrelerin gelişimi ve işlevi için önemli olan çinko; makrofajlar, fagositoz ve sitokin üretimi, T ve B hücrelerinin büyümesi ve işlevi de çinko eksikliğinden etkilenir. Ayrıca çinko antioksidan özelliği sayesinde bağırsaklarda meydana gelen sindirim olayları sırasında serbest radikallerin neden olduğu hasarın önlenmesine yardım olmaktadır.
Çinko yetersizliği hücresel bağışıklığın azalmasına buna bağlı olarak timüs hormonlarında, lenfosit etkinliklerinde ve sitokin üretiminde azalmaya neden olmaktadır. Timüsteki epitel hücreler tarafından oluşturulan ve T hücresinde işlevsel role sahip spesifik bir timus hormonu olan serum timülin çinkoya gereksinim duymaktadır ve çinko eksikliğinde serum timülin aktivitesi azalmakta ve T lenfosit olgunlaşması baskılanarak timik hormon
üretimi azalmaktadır. T hücrelerinin antikor cevabı azalmakta, kemik iliğinde yeterli sayıda lenfosit üretilememekte, interlökin-1, interlökin-2 ve interferon gibi sitokinlerin üretimi azalmakta, DNA sentezinde ve hücre bölünmesinde, doğal öldürücü hücre aktivitesinde ve Tümör Nekroz Faktör-α üretiminde azalma meydana gelmektedir. Ayrıca çinko yetersizliğinde bakteri, virüs ve mantar enfeksiyonlarına duyarlılıkta artış olmaktadır.
Beslenmeleri çinko bakımından zenginleştirilmiş insanlarda bağışıklık sisteminin desteklendiği, oksidatif stresin azalmasına yardımcı olduğu belirlenmiştir. Bu nedenle diyet veya beslenmeye çinko açısından zengin gıdalar eklemek veya takviye edici gıda kullanma konusunda mutlaka bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir.
Kaynakça
Doğan, M. (2020). Çinko Eksikliği ve Fazlalığı. Klinik Tıp Pediatri Dergisi, 12(1), 13-1
Tarakçı, Z., Küçüköner, E., 2006. Esansiyel bir mineral olan çinkonun fonksiyonel özellikleri.
Türkiye 9. Gıda Kongresi Bildiriler Kitabı 717-720.
Akdeniz, V., Kınık, Ö., Yerlikaya, O., & Akan, E. (2016). İnsan sağlığı ve beslenme fizyolojisi
açısından çinkonun önemi. Akademik Gıda, 14(3), 307-314.