Esansiyel yağ asitleri insanlarda yaşam için mutlak gerekli olan ve vücutta sentezlenemediğinden diyetle alınması gereken yağ asitleridir. Vücutta doğal olarak iki tipi bulunur. Omega-6 (ω-6) serisi cis-linoleik asitten, omega-3 (ω-3) serisi α-linolenik asitten kaynaklanır. Omega 3 ve Omega 6 vücut için esansiyel yağlar olup besin kaynakları veya kimi zaman takviyeler ile vücuda alınması önemlidir. Sağlık üzerinde birçok etkiye sahip olan yağ gruplarının dengeli ve düzenli alınması optimal sağlık için gereklidir. Bu yazımızda omega yağ asitleri arasındaki farklılıklara ve sağlık üzerindeki etkilerine yer vereceğiz.
Omega 3 (alfa-linolenik asit), Omega 6 (linoleik asit) ve Omega 9 (oleik asit)'dan oluşan omega yağ asitlerinin beyin gelişimi, bağışıklık sisteminin güçlenmesi, koroner kalp hastalıklarının önlenmesi gibi fonksiyonları bulunmaktadır. Yetersizliklerinde insanlarda ciltte kuruma gibi bazı deri hastalıkları, astım, artritis, büyümede gerileme, şeker ve kanserin bazı türlerinin yanında öğrenme eksikliği de görülebilir. Omega-3 yağ asitlerinin prostaglandinlerin sentezinde görev almaları ve beyin ile retinanın normal gelişmesi için gerekli olmalarının yanı sıra kardiyovasküler bozukluklar ile ilişkili hastalıkların insidansını da azalttığı vücuttaki bağışıklık fonksiyonlarının kaybını geciktirici rol oynadığı da rapor edilmiştir.
Esansiyel yağ asitleri doğal kan inceltici özelliğe sahip olup, kalp krizine yol açabilen kan pıhtılaşmasını önleyebilmektedirler. Bu yağ asitleri, artrit ve otoimmün hastalıklarının semptomlarını hafifleten doğal iltihap giderici bileşikler de içermektedirler. Esansiyel yağ asitlerinden fakir bir beslenme rejimi; kepek, egzama, çatlak tırnaklar, mat ve kırılgan saçlar gibi deri problemlerine neden olabilmektedir. Bu nedenle; vücuttaki omega-6 ve omega-3 yağ asitlerinin birbirine oranı (n-6/n-3) çok önemlidir. İdeal beslenmede gıdalarda bulunması istenilen n-6/n3 oranı 5:1 ile 10:1 arasında olması istenilmektedir.
Sonuç olarak sağlıklı beslenme bilincinin arttığı toplumuzda omega yağ asitleri yönünden zengin gıdaların tüketimini teşvik etmek veya takviye alınması yönünde mutlaka bir uzmana danışmak önemli bir role sahiptir. Hayvansal kaynaklı yağlardan uzak durulması ve sağlıklı
beslenme planı oluşturulması kalp damar hastalık risklerini de azaltmaya yardımcı olmaktadır.
Kaynakça
Eseceli, H., Değirmencioğlu, A., Kahraman, R., Üniv, B., Bandırma, M. Y. O., & Bandırma, E. E. P. (2006). Omega yağ asitlerinin insan sağlığı yönünden önemi. Türkiye, 9, 403-406.
Konukoğlu, D. (2008). Omega-3 ve omega-6 yağ asitlerinin özellikleri, etkileri ve kardiyovasküler hastalıklar ile ilişkileri. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 12(3).
Lewis N.M., Seburg, S., Flanagen, N.L. 2000. Enriched eggs as a sourced of n-3 polyunsaturated fatty acids for humans. Poult. Sci., 79: 971-974.
Bayizit, A. A. 2003, Doymamış yağ asitlerinin beslenme ve sağlık açısından önemi. Gıda ve Yem Bilimi -Teknolojisi Dergisi, 3: 28-31.